Kuna leśna (tumak)
(Martes martes)
I . Występowanie i siedlisko
Kuna leśna występuje na terenie całej Europy, poczynając od południowo
zachodnich terenów (Balearów), poprzez półwysep skandynawski, całą Europę
środkową oraz południową, a także większą część Azji z górami Kaukazu włącznie.
Zamieszkuje tereny lesiste, w których tworzy gniazda w opuszczonych dziuplach lub
załomach skalnych. Przy doborze siedliska wybiera raczej stare lasy mieszane. U nas
populacja tumaka jest niemal równomierna na terenie całego kraju i wykazuje
ustabilizowany aczkolwiek niewysoki poziom.
I I . Charakterystyka ogólna
Tumak jest średniej wielkości drapieżnikiem nieco większym od kuny
domowej. Długość ciała wynosi 45-60 cm a długość ogona około 20 cm. W różnych
siedliskach, zależnych od lokalizacji geograficznej występują osobniki proporcjonalnie
większe lub mniejsze od ogólnych założeń. Wśród kun leśnych występuje dymorfizm
płciowy, samiec jest większy od samicy nawet do 30 %. Futerko kuny zmieniane jest
dwa razy w roku. W czasie zimy jest puszyste i lśniące, w czasie letnim krótkie i ościste.
W okresie zimy podeszwy łap porośnięte są również gęstym futrem, co powoduje, że
kuna idąc po świeżym śniegu nie zapada się. Podgardle tumaka ozdobione jest
krawatem, w kolorystyce może być on żółty a czasem nawet wpadający w
pomarańczowy. Ogon kuny jest długi i puszysty a uszy stosunkowo duże i trójkątne.
III. Odżywianie
Kuna leśna odżywia się głównie pokarmem zwierzęcym. Podstawą jej diety są
głównie gryzonie, które mają największy wpływ na stan populacji tumaka. Zazwyczaj
rok po wysypie gryzoni, drastycznie zwiększa się liczba młodych wyprowadzanych
przez kuny. Jej przysmakiem są wiewiórki, które w ekwilibrystyczny sposób ściga po
koronach drzew wykazując się niesamowitą zwinnością. Żywi się również jajami,
płazami, owadami oraz rybami. Poluje zarówno na drzewach jak i na ziemi. W okresie
letnim przygotowuje zapasy na zimę zagrzebując pokarm w ziemi lub pozostawiając go
w starych dziuplach.
IV. Rozmnażanie i rozwój
Cykl rozrodczy tumaka jest identyczny z cyklem kuny domowej. Okres
godów kuny przypada na miesiące czerwiec - sierpień. Wtedy żyjące samotnie samce i
samice łączą się w pary. Samiec zwykle zapładnia więcej niż jedną samicę. Odgłosy
wydawane w tym okresie mogą przypominać miauczenie kota. Kopulacja odbywa się
przeważnie w nocy. Podczas samego aktu (podobnie jak ma to miejsce u kota
domowego) samiec wgryza się w kark samicy, przytrzymując ją w ten sposób.
Zapłodniona samica po około 275 dniach wydaje na świat potomstwo, przeważnie 3
do 4 ślepych i nieowłosionych młodych. Ciąża u kun trwa bardzo długo, gdyż
występuje tu wstrzymanie rozwoju płodu na poziomie pierwszych podziałów
komórkowych. Dalsze podziały następują w okolicach lutego następnego roku. Młode
osiągają dojrzałość w wieku 14 do 25 miesięcy, choć bywają przypadki, w których
samica zachodzi w ciążę już w następnym roku po swoich narodzinach. W około 10
tygodni po narodzinach młode opuszczają gniazdo aby w 13-15 tygodniu „pójść na
swoje” opuszczając na stałe rodzinny dom.
V. Zachowanie
Aktywność dobowa kuny przypada na godziny nocne oraz wieczorne. Są
terytorialistami, przy czym areał osobniczy jest zazwyczaj mniejszy od terenu
łowieckiego, przez co może dochodzić do rywalizacji o pokarm pomiędzy osobnikami
ze sobą sąsiadującymi. Tereny samic są dużo mniejsze od tych zajmowanych przez
samce. W okresie zimowym (kiedy jest mniejsza dostępność pokarmu) osobniki
zaczynają wykazywać większą agresję wobec siebie, jak również znakują teren częściej i
w większej ilości miejsc. Agresja ta tłumaczona jest jako chęć rozproszenia młodych
kun zanim na świat przybędzie rzut nowego pokolenia.
VI. Ekologia gatunku
Tumak jest cennym ekologicznie gatunkiem utrzymującym wraz z innymi
drapieżnikami stabilność w populacjach gryzoni. Potrafi jednak dać się we znaki na
terenach, na których występują kuraki, gdyż ich jaja stają się bardzo często jej łupem. VII. Słowniczek
Niedokuna - o młodej kunie.
Tropy